Vì sao trào ngược dạ dày thực quản là tác nhân gây ra bệnh viêm xoang?

Trào ngược dạ dày thực quản là một bệnh lý thuộc hệ tiêu hóa rất phổ biến hiện nay, có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm cho người bệnh như viêm thực quản, suy dinh dưỡng, biến chứng hô hấp... Trong đó, viêm xoang là một trong những biến chứng về tai mũi họng hay gặp của trào ngược dạ dày mà người bệnh không nên bỏ sót và cần được điều trị kịp thời, tránh tình trạng bệnh lý phát triển thành mãn tính.

Trào ngược dạ dày thực quản được định nghĩa là tình trạng các chất có trong dạ dày bị trào ngược lên vùng thực quản. Trào ngược dạ dày có thể là một hiện tượng sinh lý khi trong cơ thể có tình trạng thoát vị dạ dày hoặc người đang mang thai, người bị béo phì..., hoặc có là tình trạng trào ngược dạ dày bệnh lý với nguyên nhân do bệnh nhân có một lối sống không khoa học và lành mạnh như uống nhiều thức uống có gas, thức uống có cồn như bia rượu hoặc ăn uống quá no và nằm ngay sau khi ăn, hoặc cũng có thể do gặp quá nhiều căng thẳng trong công việc và cuộc sống.

Một số dấu hiệu lâm sàng điển hình của chứng trào ngược dạ dày thực quản đó là ợ hơi, ợ nóng hoặc ợ chua, buồn nôn, nôn, đôi khi có thể là một số triệu chứng khác như đau ngực, ho trong thời gian dài, đau rát họng, viêm họng, viêm xoang, sụt cân, thiếu máu, xuất huyết tiêu hóa... nên rất dễ chẩn đoán nhầm với các bệnh lý ở cơ quan khác. Một số trường hợp khác có thể không xuất hiện triệu chứng lâm sàng mà trào ngược dạ dày chỉ được nhận biết khi bệnh nhân được tiến hành nội soi dạ dày.

Khi tình trạng trào ngược dạ dày thực quản xảy ra thì acid dạ dày sẽ trào lên và tiếp xúc bề mặt với niêm mạc thực quản gây ra những nguy hiểm cho sức khỏe của người bệnh như viêm loét thực quản, nếu diễn ra trong thời gian dài thì có thể dẫn đến hẹp thực quản hoặc xuất huyết thực quản, Barrett thực quản là một yếu tố dẫn đến ung thư thực quản sau này, viêm họng, viêm xoang, viêm phế quản, viêm phổi...

Xoang là các tổ chức khoang rỗng ở trong hộp sọ, bao gồm các xoang như xoang trán, xoang sàng, xoang hàm hoặc xoang bướm. Xoang nắm giữ một nhiệm vụ khá quan trọng trong cơ thể đó là bảo vệ cho mũi tránh được những tác nhân gây dị ứng cũng như những tác nhân từ môi trường bên ngoài bị ô nhiễm xâm nhập vào. Viêm xoang là tình trạng lớp niêm mạc lót bên trong những xoang bị viêm nhiễm, làm sưng phù nề xoang cũng như những cấu trúc cạnh xoang khiến các xoang bị tắc nghẽn, chất nhầy bị ứ đọng lại nhiều gây cảm giác đau cho bệnh nhân. Viêm xoang có 2 thể lâm sàng chính đó là viêm xoang cấp tính và viêm xoang mạn tính, tùy thuộc vào khoảng thời gian người bệnh bị viêm xoang. Trong đó thì viêm xoang mạn tính thường dễ tái phát hơn và rất khó để điều trị dứt điểm cho bệnh nhân.

Các triệu chứng chính của viêm xoang có thể kể đến như đau nhức các vùng xoang trong hộp sọ như xoang trán sẽ đau vùng trán trên mắt, người bệnh còn có biểu hiện chảy dịch xoang ra mũi, họng, nghẹt mũi, khàn tiếng, đau họng, có thể có sốt. Đối với trẻ em cũng có thể gặp phải viêm xoang và thường tái diễn rất lâu, cần được điều trị kịp thời nếu không sẽ để lại những biến chứng nguy hiểm cho sức khỏe của trẻ như viêm phế quản, viêm mắt, viêm màng não hay viêm tai giữa.

Nguyên nhân gây ra ra viêm xoang rất nhiều, bao gồm dị ứng với tác nhân từ môi trường ngoài như khói bụi, hóa chất độc hại, sinh hoạt bằng nước bẩn từ ao hồ, sông suối hoặc do bơi lội, do viêm họng bội nhiễm tiến triển dẫn đến viêm xoang... Bên cạnh đó, trào ngược dạ dày thực quản cũng là một nguyên nhân khá phổ biến dẫn đến tình trạng viêm xoang trên bệnh nhân.

Khi bệnh nhân bị trào ngược dạ dày thực quản thì dịch vị từ dạ dày trào ngược lên các tổ chức mũi và họng khiến niêm mạc mũi và họng tiếp xúc với acid có trong dịch vị nên bị acid hóa, ảnh hưởng đến chức năng hoạt động của lông nhầy trên bề mặt niêm mạc mũi họng, từ đó dẫn đến viêm nhiễm niêm mạc mũi họng, làm phù nề vị trí này khiến tắc nghẽn các lỗ xoang và cuối cùng dẫn đến bệnh lý viêm xoang. Một cơ chế khác khiến trào ngược dạ dày gây viêm xoang đó là do dịch vị chứa acid từ dạ dày đã gây kích thích hệ thần kinh giao cảm ở cơ quan hô hấp gây nên các triệu chứng của viêm xoang như nghẹt mũi, tiết dịch nhầy mũi, chảy dịch sau mũi... Một số nghiên cứu cũng cho rằng trào ngược dạ dày đã làm nhiễm trùng hệ thống hô hấp trên và bao gồm cả các xoang với nguyên nhân được cho là do vi khuẩn từ dạ dày, ruột và các tổ chức tiêu hóa khác.

Trào ngược dạ dày gây viêm xoang thường xảy ra nhiều hơn đối với trẻ em vì cấu trúc lỗ thông mũi xoang ở trẻ em có đường kính hẹp hơn so với lỗ thông mũi xoang ở người lớn, và niêm mạc mũi họng của trẻ em cũng dễ bị tổn thương dẫn đến phù nề và tắc nghẽn. Vì lý do này, mũi và xoang trẻ em sẽ giảm thông khí đáng kể, khiến oxy không thể đến nhiều ở các xoang, áp lực trong xoang từ đó cũng sẽ giảm đi và niêm mạc ngày càng dày lên, tăng tiết dịch làm cho hệ thống lông nhầy không thể tiếp tục hoạt động bình thường được dẫn đến viêm xoang ở trẻ em.

Trong thời gian đầu, trào ngược dạ dày thực quản sẽ gây ra tình trạng viêm xoang cấp tính với thời gian diễn ra các triệu chứng của viêm xoang không quá 4 tuần. Tuy nhiên nếu không được phát hiện và điều trị sớm thì các lỗ thông ngày càng bị tắc nghẽn, khiến cho hoạt động dẫn lưu dịch xoang mũi bị hạn chế dần, bên cạnh đó ngày càng có nhiều chất được xuất tiết ra tại đây gây ứ đọng và làm giảm áp lực xoang. Qua thời gian dài, nếu áp lực trong xoang quá thấp thì sẽ dẫn đến một hiện tượng vô cùng nguy hiểm đó là xoang sẽ có xu hướng hút những chất dịch ở mũi mang theo rất nhiều vi khuẩn viêm xoang theo chiều ngược lại, dẫn đến bệnh lý viêm xoang mạn tính, và thời gian của viêm xoang mạn tính thường là trên 12 tuần.

Viêm xoang do trào ngược dạ dày là tình trạng rất phổ biến ở những bệnh nhân đã từng có tiền sử trào ngược dạ dày thực quản, rất khó để chẩn đoán chính xác vì có những biểu hiện giống với những bệnh lý, nguyên nhân khác cũng gây ra viêm xoang. Tuy nhiên, khi có bất cứ dấu hiệu nào bất thường thì bệnh nhân cần báo ngay cho bác sĩ để được phát hiện sớm viêm xoang, điều trị kịp thời, tránh dẫn đến tình trạng viêm xoang mạn tính.