Những điều cần biết về bệnh gàu

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Bác sĩ chuyên khoa I Trần Văn Sáng - Bác sĩ Da liễu - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.

Gàu là một tình trạng rất phổ biến đặc trưng bởi hiện tượng bong da trên đầu và ngứa, có thể gặp ở mọi lứa tuổi. Tuy không ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe, không lây nhiễm, nhưng những mảng gàu trắng cùng tình trạng ngứa đã làm cho không ít người lúng túng, mất tự tin trong giao tiếp.

Gàu là một tình trạng rất phổ biến ở cả nam và nữ, có thể gặp ở mọi lứa tuổi, đặc biệt là ở tuổi 20-30. Gàu đặc trưng bởi hiện tượng bong da trên da đầu và ngứa. Theo sinh lý bình thường, lớp da đầu ngoài cùng sau khoảng thời gian một tháng sẽ chết đi, tóc ra tạo thành những vảy nhỏ li ti. Các tế bào này sẽ được thay thế bằng các tế bào da đầu mới khác. Tuy nhiên, khi bị gàu, thời gian tế bào da đầu tróc ra thu gắn chỉ còn 2-3 tuần, da đầu bị thay thế quá nhanh, các vảy rớt nhiều, đôi khi thành các mảng lớn hơn dính vào tóc và vai áo. Tuy không ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe, không lây nhiễm, nhưng những mảng gàu trắng cùng tình trạng ngứa đã làm cho không ít người lúng túng, mất tự tin trong giao tiếp.

Có nhiều nguyên nhân gây gàu như:

• Da đầu bị kích thích quá mức bởi các yếu tố như chải đầu, gội đầu hay massage da đầu quá mạnh. Thời tiết hanh khô, ô nhiễm môi trường, khói bụi, sấy, nhuộm, duỗi tóc quá thường xuyên,...
• Gội đầu không thường xuyên, dầu và các tế bào da đầu không được loại bỏ kịp thời, có thể gây nên gàu.
• Da đầu nhạy cảm, bị kích ứng với các sản phẩm chăm sóc tóc, tạo kiểu tóc.
• Gàu là một triệu chứng, tình trạng hay gặp của bệnh viêm da dầu tiết bã. Đây là một bệnh da liễu phổ biến, ngoài ảnh hưởng đến da đầu, bệnh còn ảnh hưởng đến vùng da ở các vị trí khác như trong tai, lông mày, mí mắt trên, trán, các nếp gấp kéo dài từ mũi đến khóe miệng. Viêm da tiết bã xuất hiện khi tuyến bã nhờn hoạt động mạnh tạo cơ hội cho một số phản ứng viêm da xuất hiện. Nguyên nhân của hiện tượng này có thể do yếu tố di truyền, tỷ lệ mắc bệnh trong dân số là 2-5%, nếu trong gia đình có người bệnh viêm da tiết bã thì nguy cơ mắc ở thế hệ sau là rất cao. Đặc trưng của gàu do viêm da tiết bã là da đầu thường bị đỏ, bong vảy nhiều màu trắng hoặc vàng nhẹ. Bệnh thường nhẹ vào mùa hè, tiến triển mạnh vào mùa thu đông.
• Bệnh vảy nến: Bệnh gây tích lũy các tế bào chết tạo thành lớp vảy dày màu bạc. Vảy nến thường xảy ra ở các vị trí như khủy tay, đầu gối,.. nhưng cũng có thể ảnh hưởng đến da đầu, gây gàu.
• Bệnh chàm: Nếu bệnh chàm xuất hiện trên da đầu có thể phát triển gàu.
• Bệnh dày sừng da đầu

Gàu có thể xuất hiện ở bất kỳ ai, tuy nhiên gàu sẽ phát triển thuận lợi hơn ở những người có các yếu tố sau đây:

• Giới tính: Các nghiên cứu cho thấy gàu xuất hiện ở nam giới nhiều hơn nữ, điều này do nam giới có tuyến sản xuất dầu lớn hơn hoặc cũng có thể hormone sinh dục nam đóng vai trò trong cơ chế sinh ra gàu.
• Chế độ ăn uống: Một chế độ ăn nghèo nàn, thiếu các thực phẩm giàu kẽm, thiếu các vitamin B và một số chất béo sẽ làm tăng nguy cơ sinh gàu.
• Người có da dầu quá nhờn sẽ dễ sinh gàu.
• Người mắc các bệnh thần kinh như Parkinson, người phục hồi lại sau đau tim, đột quỵ, tổn hại hệ thống miễn dịch dễ phát triển gàu, nguyên nhân của hiện tượng này chưa được giải thích rõ ràng.

Gàu là một bệnh vô cùng phổ biến nên điều trị bệnh gàu là vấn đề được nhiều người quan tâm. Điều may mắn là hầu hết gàu có thể kiểm soát nếu điều trị kiên trì, đúng cách. Nếu những trường hợp gàu nhẹ chỉ cần gội đầu thường xuyên bằng dầu gội trị gàu nhằm giảm nhờn và tích tụ các tế bào chết trên da đầu. Nếu trường hợp gàu nặng hơn, các dầu gội trị gàu thông thường không có hiệu quả, các thể dùng các loại dầu gội dược mỹ phẩm chuyên dụng để điều trị gàu. Có nhiều loại dầu gội dược mỹ phẩm như:

• Dầu gội chứa Zinc pyrithione: chứa pyrithione kẽm kháng khuẩn, kháng nấm trên da đầu.
• Dầu gội chứa hắc ín than: làm chậm chu trình chết của các tế bào da đầu, do đó làm giảm tình trạng gàu, viêm da tiết bã và bệnh vảy nến.
• Dầu gội chứa Ketoconazol: ketoconazol là chất kháng nấm phổ rộng, dầu gội chứa Ketoconazol đặc biệt hiệu quả trong điều trị gàu nguyên nhân gây nấm.
• Dầu gội chứa Selenium Sulfide: Làm chậm chu kỳ chết của tế bào da đầu đồng thời làm giảm nấm Malassezia.

Đôi khi người mắc gàu phải thử nghiệm nhiều loại dầu gội để tìm loại phù hợp nhất với tình trạng của mình. Cần gội đầu bằng dầu gội trị gàu hàng ngày cho đến khi tình trạng gàu được kiểm soát, sau đó gội ngắt quãng 2-3 lần một tuần. Sau đó gội 1 tuần một lần xen kẽ những loại dầu gội thông thường khác để duy trì hiệu quả. Khi dùng dầu gội dược mỹ phẩm trị gàu, thời gian gội ít nhất 5 phút để các thành phần hoạt chất có thời gian tác động vào da đầu.

Nước giúp làm chậm quá trình tăng sinh tế bào sừng của da đầu, do đó tăng uống nước có thể giúp hạn chế sự xuất hiện của gàu. Thay đổi chế độ ăn, tăng cường rau xanh và trái cây, cung cấp các khoáng chất, đặc biệt là kẽm (có nhiều trong các thực phẩm như hải sản, đậu nành, đậu Hà Lan, củ cải,...) có tác dụng rất tốt trong hạn chế gàu, cũng như tình trạng nứt da, bong tróc da.