Nguyên nhân và các dấu hiệu cảnh báo bệnh basedow

Bài viết được viết bởi ThS.BS Trịnh Ngọc Anh - Bác sĩ chuyên khoa Nội tiết - Khoa Nội tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City.

Basedow là bệnh tự miễn, biểu hiện đặc trưng là bướu cổ lan tỏa. Bệnh gặp ở nữ nhiều hơn nam (80%), đặc biệt là phụ nữ trẻ từ 21 - 30 tuổi. Bệnh liên quan mật thiết đến nồng độ estrogen ở nữ.

Bệnh Basedow (hay còn gọi là bệnh Graves) là bệnh lý cường chức năng tuyến giáp do nguyên nhân tự miễn. Đây là một bệnh lý phổ biến trong các bệnh nội khoa nói chung và là nguyên nhân phổ biến nhất gây cường chức năng tuyến giáp. Bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi nhưng hay gặp nhất ở phụ nữ, lứa tuổi sinh đẻ (20-40 tuổi).

Ở một số nước phương Tây, tỷ lệ người mắc bệnh khoảng 0.02-0.4% dân số. Tại Việt Nam, tỷ lệ người mắc bệnh khá cao, chiếm 10-39% những người có bướu giáp tới khám bệnh.

Bệnh nếu không được điều trị sẽ gây ảnh hưởng tới đời sống và hoạt động thể lực của người bệnh và có thể dẫn tới một số biến chứng như: Suy tim, suy kiệt, lồi mắt nặng hay nguy hiểm nhất là cơn bão giáp có thể dẫn tới tử vong.

Tuyến giáp là một tuyến nội tiết nằm ở vùng cổ trước bao gồm 2 thùy nối với nhau bởi 1 eo. Đây là một tuyến nội tiết có vai trò quan trọng bài tiết ra 2 loại hormone là Triiodothyronine (T3) và Tetra-iodothyronine (T4) có vai trò làm tăng cường chuyển hóa và phát triển cơ thể.

Bình thường tuyến giáp hoạt động dưới sự chỉ huy của tuyến yên. Tuyến yên bài tiết một hormon là Thyroid stimulating hormon (TSH) có tác dụng kích thích tuyến giáp sản xuất và bài tiết hormon.

Cơ thể chúng ta bình thường, các bạch cầu sản xuất ra các protein gọi là kháng thể có vai trò bảo vệ cơ thể chống lại sự xâm nhập của tế bào lạ (vi khuẩn, virus). Trong các bệnh tự miễn, cơ thể sản xuất ra các tự kháng thể chống lại tế bào của chính bản thân cơ thể người bệnh. Trong trường hợp bệnh Basedow, cơ thể sản xuất một loại tự kháng thể gọi là Thyrotropin receptor antibody (TRAb) có khả năng gắn lên receptor của TSH tại tế bào tuyến giáp để kích thích tuyến giáp tăng cường sản xuất và bài tiết T3, T4 gây biểu hiện cường chức năng tuyến giáp ở người bệnh.

Tự kháng thể này không chỉ tác động lên tuyến giáp mà còn gây ảnh hưởng lên một số cơ quan khác trong cơ thể như mắt (gây bệnh mắt Basedow), da (gây tổn thương da do Basedow).

Hiện vẫn chưa rõ cơ chế tại sao cơ thể lại sinh ra tự kháng thể nói trên, tuy nhiên đây có thể là hậu quả của nhiều yếu tố kết hợp lại như di truyền, tuổi, giới tính, stress...

Basedow là hậu quả của nhiều yếu tố kết hợp lại như di truyền, tuổi, giới tính, stress...

Bệnh Basedow trong trường hợp điển hình thường tương đối dễ nhận biết với các biểu hiện cường chức năng tuyến giáp, bướu giáp, biểu hiện mắt và phù niêm trước xương chày.

3.1 Các biểu hiện của cường chức năng tuyến giáp

• Người bệnh thường giảm sút hoạt động thể lực, dễ bị mệt, thấy tim đập nhanh thường xuyên hoặc có thể bị rối loạn nhịp tim, hay hồi hộp đánh trống ngực
• Cơ thể vã mồ hôi thường xuyên, da trở nên mịn và ẩm, kém chịu đựng thời tiết nóng
• Ăn nhiều, ngon miệng nhưng không tăng cân mà thậm chí còn gầy sút cân
• Hay thấy sôi bụng, đi ngoài phân lỏng nhiều lần trong ngày
• Thay đổi tính tình, hay cáu gắt, bồn chồn, lo lắng, có cơn bốc hỏa
• Kích thích, khó ngủ gây mất ngủ kéo dài
• Run ở đầu các ngón tay
• Teo cơ và yếu cơ vùng đùi
• Nam giới có thể bị giảm ham muốn tình dục.
• Nữ giới bị bệnh có thể có kinh nguyệt không đều hoặc mất kinh.

Các biểu hiện trên tăng lên nhiều khi người bệnh xúc động hoặc phải gắng sức

3.2 Các biểu hiện về mắt trong Basedow

• Người bệnh hay thấy cộm, chảy nước mắt, có cảm giác như bụi bay vào mắt gây nóng rát
• 2 mắt lồi, trường hợp nặng 2 mắt có thể không nhắm kín
• Nếu không được điều trị tốt có thể dẫn tới viêm loét giác mạc gây mù lòa cho người bệnh.

3.3 Bướu giáp

• Người bệnh bị Basedow thường đi khám vì tự sờ thấy bướu to ra ở vùng cổ
• Bướu giáp trong bệnh Basedow thường to đều, lan tỏa cả 2 bên cổ, ít khi gây chèn ép
• Khi sờ vào bướu có thể thấy tiếng rung do tăng dòng máu vào bướu giáp.

3.4 Phù niêm trước xương chày

Da vùng cẳng chân có thể bị sùi lên từng mảng màu da cam tuy nhiên đây là biểu hiện hiếm gặp của bệnh.

Người bệnh nên đi khám phát hiện Basedow ngay khi có một vài các dấu hiệu nói trên: Hay hồi hộp, đánh trống ngực, run tay, tim đập nhanh thường xuyên, có bướu cổ to, lồi mắt...

Bệnh Basedow thường dễ dàng chẩn đoán nếu có đầy đủ các triệu chứng điển hình nói trên.

Trong trường hợp nghi ngờ, bác sĩ sẽ chỉ định một số xét nghiệm giúp chẩn đoán chính xác bệnh:

• Định lượng các hormon: T3, T4 trong máu thường tăng cao trong khi TSH trong máu lại giảm nhiều
• Định lượng kháng thể kháng thụ thể TSH: TRAb trong máu tăng
• Siêu âm tuyến giáp: Tuyến giáp to lan tỏa, giảm âm đồng đều 2 thùy, có thể thấy dấu hiệu tăng sinh mạch
• Đo độ tập trung và ghi xạ hình tuyến giáp với iod phóng xạ: Thường thấy tuyến giáp tăng bắt iod phóng xạ đồng đều lan tỏa cả 2 thùy.

Bên cạnh đó, bác sĩ cũng sẽ chỉ định một số xét nghiệm khác để giúp đánh giá mức độ nặng của bệnh:

• Ghi điện tim: Tìm các rối loạn nhịp tim
• Siêu âm tim: Đánh giá chức năng tim
• Đo glucose máu: Đánh giá các rối loạn dung nạp đường kèm theo
• Điện giải đồ máu: Đánh giá hạ Kali máu hay gặp trong Basedow
• Làm các xét nghiệm men gan, chức năng thận, công thức máu của người bệnh liên quan tới lựa chọn cách thức điều trị.

Hiện nay, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City sử dụng hệ thống SPECT/CT Discovery NM/CT 670 Pro, với công nghệ CT 16 dãy hiện đại nhất của hãng thiết bị y tế thế giới GE Healthcare (Mỹ), cho hình ảnh chất lượng cao, giúp chẩn đoán sớm các bệnh lý tại tuyến giáp.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là một trong những bệnh viện không những đảm bảo chất lượng chuyên môn với đội ngũ y bác sĩ giàu kinh nghiệm, hệ thống trang thiết bị công nghệ hiện đại mà còn nổi bật với dịch vụ khám, tư vấn và chữa bệnh toàn diện, chuyên nghiệp; không gian khám chữa bệnh văn minh, lịch sự, an toàn và tiệt trùng tối đa. Khách hàng khi chọn thực hiện các xét nghiệm tại đây có thể hoàn toàn yên tâm về độ chính xác của kết quả xét nghiệm.

Mọi thông tin chi tiết Khách hàng vui lòng liên hệ đến các bệnh viện, phòng khám thuộc hệ thống y tế Vinmec trên toàn quốc.

XEM THÊM

• Những bệnh thường gặp ở tuyến giáp và cách điều trị
• Phụ nữ bị bệnh bướu cổ có ảnh hưởng đến sinh sản không?
• Bệnh bướu cổ, basedow có nguy hiểm không?
• Hướng dẫn chẩn đoán Basedow