Đục dịch kính và đục thủy tinh thể có phải là một bệnh

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Hoàng Thanh Nga - Bác sĩ Mắt - Khoa khám bệnh và Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hạ Long.

Dịch kính và thủy tinh thể là hai phần cấu tạo của nhãn cầu hoàn toàn khác nhau, nhiều người nhầm lẫn giữa bệnh đục thủy tinh thể và đục dịch kính cho là một bệnh. Tuy nhiên đây là hai bệnh hoàn toàn khác nhau, tiên lượng và phương pháp điều trị cũng hoàn toàn khác nhau.

1.1 Bệnh đục thủy tinh thể

Thủy tinh thể (hay còn gọi là lòng đen?) là một bộ phận nằm phía sau mống mắt có dạng thấu kính trong suốt hai mặt lồi. Thủy tinh thể không chứa mạch máu và thần kinh nên dinh dưỡng bằng cách thẩm thấu. Chức năng của thủy tinh thể là điều tiết, cho ánh sáng đi qua và hội tụ tại võng mạc giúp ta có thể nhìn thấy mọi vật một cách rõ nét.

Bệnh đục thủy tinh thể là tình trạng mà phần protein trong thủy tinh thể bị thay đổi cấu trúc làm ảnh hưởng tới đường truyền tia sáng vì nguyên nhân nào đó. Tình trạng này dẫn đến việc thủy tinh thể bị mờ không còn trong suốt giống như tấm gương bị mờ, làm cho ánh sáng khó đi qua không hội tụ được tại võng mạc hình ảnh trở nên mờ hơn.

Do ánh sáng khó đi vào võng mạc nên người bệnh bị đục thủy tinh thể bị giảm thị lực, nhìn mờ và có nguy cơ bị mù lòa.

1.2 Bệnh đục dịch kính

Dịch kính là một khối dạng gel trong suốt nằm ngay phía sau thủy tinh thể và trước võng mạc, dịch kính chiếm đến 80% thể tích của nhãn cầu. Chức năng của dịch kính là tiếp truyền cho các tia sáng từ ngoài vào võng mạc, cung cấp dinh dưỡng cho thủy tinh thể và võng mạc, duy trì áp lực ở trong mắt để võng mạc không bị bong rách và giúp tập trung hình ảnh rõ nét hơn trên võng mạc.

Đục dịch kính là do tình trạng lắng đọng hoặc ngưng tụ trong dịch kính, phần bị lắng đọng nằm lơ lửng trong dịch kính làm cho người bị bệnh thấy các hình ảnh vẩn đục và trôi nổi trong mắt.

Như vậy thủy tinh thể và dịch kính là hai phần hoàn toàn khác nhau và có chức năng khác nhau trong nhãn cầu. Bệnh đục thủy tinh thể và đục dịch kính là hai bệnh hoàn toàn khác nhau thường do tình trạng mắt bị lão hóa gây ra. Hai bệnh có tiên lượng khác nhau và phương pháp điều trị bệnh không giống nhau.

Để phân biệt hai bệnh này có thể dựa vào dấu hiệu lâm sàng, khám mắt.

Dấu hiệu bệnh đục thủy tinh thể:

• Suy giảm thị lực là dấu hiệu điển hình và quan trọng nhất ở bệnh đục thủy tinh thể. Mắt nhìn mờ hơn hay mỏi mắt khi tập chung nhìn vào một vật nào đó. Nhìn mờ cảm giác như có tấm màn che trước mắt
• Nhạy cảm hơn với ánh sáng, hay bị lóa mắt. Nhìn ở ngoài sáng thường khó hơn khi nhìn ở nơi có bóng râm.
• Nhìn đôi, nhìn một vật thành nhiều hình ảnh khác nhau.
• Có hiện tượng ruồi bay, chấm đen hay đốm đen xuất hiện phía trước mắt.
• Các triệu chứng có thể thấy ở cả hai mắt hoặc một mắt.
• Khám mắt thấy hiện tượng thủy tinh thể không còn trong suốt mà mờ và đục.

Dấu hiệu đục dịch kính:

Dấu hiệu chính của đục dịch kính xuất hiện các vết dạng hạt, dây, chấm tròn có màu đen hoặc xám như các vật chất trôi nổi trong tầm nhìn. Những vệt đen này giống như con ruồi bay trước mắt và có đặc điểm:

• Di chuyển khi thay đổi hướng nhìn, nếu cố gắng để nhìn chúng, chúng sẽ di chuyển nhanh ra khỏi tầm nhìn hơn.
• Những vệt đen này sẽ dễ nhận thấy khi nhìn vào một nền sáng trống, chẳng hạn như bầu trời màu xanh hoặc một bức tường trắng.
• Khi nằm các vẩn đục này có xu hướng rơi xuống phía dưới đáy mắt, rơi về gần hoàng điểm nên nhìn dễ hơn.
• Những điểm thường lơ lửng và có xu hướng di chuyển theo trọng lực. Có xu hướng biến mất khi tập trung nhìn vào chúng. Bệnh này thường không mất đi nhưng sẽ giảm dần theo thời gian.

Ngoài ra còn có thể xuất hiện các triệu chứng như mắt bị chớp sáng, giảm thị lực ngoại biên, có thị lực hình ống.

Khám mắt sẽ thấy tình trạng vẩn đục dịch kính.

Như vậy cả hai bệnh đều xuất hiện dấu hiệu ruồi bay: Sự khác nhau của dấu hiệu này là

• Nếu có hiện tượng con ruồi đứng yên, chỉ di chuyển khi bệnh nhân liếc mắt thì là dấu hiệu của đục thủy tinh thể.
• Nếu con ruồi vẫn bay cho dù mắt đứng yên không di chuyển thì là bị đục dịch kính.

Một số trường hợp bệnh nhân sau khi phẫu thuật thay thủy tinh thể lại thấy hiện tượng ruồi bay nặng hơn, thông thường tình trạng này do đục dịch kính gây ra. Do trước đây có hiện tượng đục thủy tinh thể nên lương ánh sáng đi vào không nhiều nên không thấy rõ tình trạng đục dịch kính. Khi phẫu thuật thay thủy tinh thể nhân tạo, lượng ánh sáng đi vào buồng dịch kính nhiều hơn nên những vẩn đục dịch kính này xuất hiện rõ và nhiều hơn.

Tuy nhiên không phải chỉ có đục dịch kính và đục thủy tinh thể mới xuất hiện dấu hiệu ruồi bay, tình trạng này cũng gặp trong bệnh rách hoặc bong võng mạc, nếu không điều trị kịp thời có thể dẫn đến mù lòa. Do vậy không thể dựa vào triệu chứng này để tự chẩn đoán bệnh.

3.1 Tiên lượng bệnh

• Đục thủy tinh thể: Tiên lượng xấu hơn đục dịch kính, lâu dần sẽ làm ảnh hưởng nghiêm trọng tới thị lực. Thậm trí bệnh nhân bị mù lòa.
• Đục dịch kính: Đa số lành tính, không gây ảnh hưởng tới thị lực. Chỉ có số ít do một số nguyên nhân gây ra và rất hiếm khi xuất hiện biến chứng rách hoặc bong võng mạc.

3.2 Phương pháp điều trị

• Đục thủy tinh thể: Phẫu thuật thường được chỉ định để giải quyết tình trạng này, phương pháp phẫu thuật cũng được chứng minh là an toàn và hiệu quả cao trong điều trị bệnh. Tránh nguy có mù lòa do đục thủy tinh thể.
• Đục dịch kính: Nếu nhẹ đa số không cần điều trị, chỉ cần cố gắng làm quen với tình trạng đó. Trường hợp nặng có thể được chỉ định điều trị thay dịch kính hoặc dùng laser để phá bỏ vẩn đục.

Tóm lại dù có dấu hiệu ruồi bay gần giống nhau nhưng bệnh đục thủy tinh thể và đục dịch kính là hai bệnh khác nhau hoàn toàn. Khi có dấu hiệu bệnh nên tưới cơ sở y tế để được khám và chẩn đoán xác định bệnh.

Xem thêm: Hướng dẫn chẩn đoán đục thủy tinh thể