Sự hình thành và phát triển bộ phận sinh dục của thai nhi

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ Nguyễn Anh Tú - Bác sĩ Siêu âm sản – Chẩn đoán trước sinh – Khoa Sản - Bệnh viện đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.

Sự hình thành giới tính thai nhi là một trong những vô cùng thú vị. Nhưng chính xác thì điều gì quyết định giới tính của một đứa trẻ và sự phát triển bộ phận sinh dục của thai nhi diễn ra như thế nào trong thai kỳ.

Gen đã xác định giới tính của một đứa trẻ ngay từ giai đoạn mới thụ thai. Cụ thể:

• Phôi mang nhiễm sắc thể XY sẽ trở thành bé trai
• Phôi có nhiễm sắc thể XX sẽ trở thành bé gái

Có 70 loại gen khác nhau nằm trên nhiễm sắc thể xác định giới tính của bé. Trong suốt thai kỳ, quá trình gen tiếp xúc với các hormone sẽ có ảnh hưởng quyết định đến cấu trúc giải phẫu, sự phát triển bộ phận sinh dục của thai nhi, đặc điểm sinh lý và hành vi của bé.

Trên thực tế, khoảng tuần thứ 7-8 của thai kỳ, cả hai giới tính đều có chung một rãnh sinh dục của phôi. Nói cách khác, cơ quan sinh dục sơ bộ ban đầu của tất cả các bé đều giống hệt nhau, sau đó sẽ phân biệt thành bộ phận sinh dục nam hoặc nữ. Điều này có nghĩa là cả hai loại cơ quan sinh dục của con người đều đến từ cùng một nền tảng: Tinh hoàn ở nam giới tương đương với môi âm hộ và buồng trứng ở phụ nữ; dương vật tương đương với âm vật.

Tất cả các thai nhi sẽ phát triển thành cơ quan sinh dục nữ nếu bé không có nội tiết tố nam testosterone. Vào khoảng tuần thứ 7, các tín hiệu từ nhiễm sắc thể Y sẽ bắt đầu chỉ đạo cơ thể sản xuất testosterone, từ đó cơ quan sinh dục nam dần phát triển.

Từ tuần thứ 7 đến tuần thứ 12 của thai kỳ là giai đoạn sự phát triển bộ phận sinh dục của thai nhi mạnh mẽ nhất

3.1 Đối với bé trai

• Tuần thứ 9: Rãnh sinh dục chung của một bé trai bắt đầu hình thành bộ phận sinh dục của nam giới, chúng kéo dài ra để tạo hình dương vật. Tuy nhiên, dù là dương vật hay âm vật thì chúng đều vẫn giữ nguyên kích thước cho đến khoảng tuần 14.
• Tuần thứ 10: Chồi sinh dục sẽ trở thành tuyến tiền liệt.
• Tuần thứ 14: Hệ thống tiết niệu của bé được hình thành đầy đủ.
• Tuần thứ 26: Tinh hoàn sẽ bắt đầu hạ xuống dần.
• Trong tam cá nguyệt thứ ba: Đây là giai đoạn dương vật thai nhi tăng trưởng nhiều nhất.

3.2 Đối với bé gái

Ở các bé gái, nhìn bên ngoài, sự phát triển bộ phận sinh dục của thai nhi không biến động nhiều theo thời gian, cụ thể:

• Tuần thứ 11-12: Xuất hiện buồng trứng.
• Tuần thứ 20: Một bé gái có khoảng 7 triệu quả trứng, con số này sẽ giảm xuống còn khoảng 2 triệu quả vào thời điểm cô bé chào đời.

Tuần thứ 22: Âm đạo mở ra trên bề mặt đáy chậu.

4.1. Thông qua các xét nghiệm y học

• Siêu âm:

Vào khoảng tuần 18-22 của thai kỳ, siêu âm giải phẫu cấp độ 2 có thể xác định giới tính thai nhi là nam hay nữ bằng cách tìm kiếm dương vật. Tuy nhiên vẫn có trường hợp chẩn đoán sai vì nhầm dây rốn ở bé gái với dương vật, hoặc bé trai khép hai chân quá kín nên không thể nhìn thấy bộ phận sinh dục.

• Xét nghiệm không xâm lấn (NIPT):

Được thực hiện trong tuần thứ 10 của thai kỳ, xét nghiệm này phân tích các tế bào lấy từ nhau thai có trong máu của thai phụ. Dù không phải là tuyệt đối 100% song xét nghiệm NIPT cũng sẽ cho kết quả xác định giới tính của thai nhi với mức độ chính xác khá cao.

• Xét nghiệm xâm lấn:

Đây là cách duy nhất để biết chắc chắn về giới tính của bé trước khi sinh. Một số dạng xét nghiệm chẩn đoán xâm lấn bao gồm: Chọc ối, lấy mẫu lông nhung màng đệm (CVS), hoặc kiểm tra DNA của thai nhi.

4.2. Thông qua các triệu chứng của mẹ

Đã có nghiên cứu chỉ ra rằng một số triệu chứng nhất định ở các sản phụ có thể báo hiệu giới tính của thai nhi. Ví dụ như:

• Phụ nữ bị tiểu đường thai kỳ: Có nhiều khả năng sinh con trai vì những chuyển biến trong quá trình trao đổi chất lớn hơn.
• Phụ nữ mắc hen suyễn: Thường có tỷ lệ sinh con gái cao hơn, có thể là do phản ứng viêm khi trong cơ thể mẹ đang mang một bé gái.
• Phụ nữ thường xuyên căng thẳng: Có nhiều khả năng sinh con gái, bởi vì bé gái ít nhạy cảm với các điều kiện bất lợi nếu có trong bụng mẹ.

Tuy nhiên những dấu hiệu trên vẫn chưa được khoa học xác minh và đôi khi kết quả lại trái ngược với những gì đã được dự đoán.

5.1. Nội tiết tố/hormone

Mặc dù nhiễm sắc thể đã xác định sự phát triển bộ phận sinh dục của thai nhi, tuy nhiên các loại thuốc có chứa hormone có thể ảnh hưởng đến giới tính của thai nhi. Trong đó, đặc biệt là spironolactone - một loại thuốc hạ huyết áp gây ra tác dụng phụ làm giảm testosterone. Chính vì lý do này, thai phụ phải trình bày rõ với bác sĩ về tất cả những loại thuốc đang dùng, trước khi quyết định có con hoặc muộn nhất là ngay khi biết mình có thai.

5.2. Hóa chất gây rối loạn nội tiết tố

Những hóa chất gây rối loạn nội tiết tố, trong đó ảnh hưởng đến cả sự phát triển bộ phận sinh dục của thai nhi, bao gồm:

• BPA (bisphenol A): Được tìm thấy trong một số chất dẻo.
• Triclosan và triclocarban: Thường có trong xà phòng, kem đánh răng và những loại dược - mỹ phẩm diệt khuẩn.
• Thực vật nữ tố (phytoestrogen) và động vật bị tiêm hormone: Có trong chế độ ăn uống hàng ngày.

Mức độ phơi nhiễm cao có thể làm tăng nguy cơ bị dị tật lỗ đái thấp (dương vật không đóng hoàn toàn) và tinh hoàn ẩn (tinh hoàn lạc chỗ) ở bé trai.

Để đảm bảo an toàn, mẹ nên chọn mua nhựa, cụ thể là chai nước và dụng cụ nấu ăn khác, được dán nhãn là không có BPA (BPA-free). Bên cạnh đó, nên sử dụng thịt và các sản phẩm từ sữa từ động vật không được xử lý bằng hoóc môn. Trong đó bao gồm thực phẩm sạch hữu cơ, những động vật hữu cơ cũng có nhiều axit béo omega-3 rất bổ dưỡng cho trí não.

Với tỷ lệ rất hiếm, trong khoảng 2.000 ca thì có một em bé liên giới tính được sinh ra. Điều này có nghĩa là thai nhi không có sự phân định rõ ràng về chức năng hoạt động của các cặp nhiễm sắc thể XY hoặc XX. Nếu trường hợp này xảy ra, em bé có thể được sinh ra với vẻ bên ngoài là nữ nhưng phần lớn cấu tạo bên trong là nam.

Đôi khi bộ phận sinh dục của bé là sự pha trộn giữa nam và nữ, cụ thể là một bé gái sinh ra với âm vật rất lớn hoặc một bé trai có dương vật nhỏ. Xét nghiệm NIPT và những kiểm tra tiền sản khác có thể phát hiện tình trạng rối loạn sự phát triển bộ phận sinh dục của thai nhi từ trong bụng mẹ.

Sự phát triển bộ phận sinh dục của thai nhi được quyết định bởi hai gen XX (bé gái) hoặc XY (bé trai). Từ tuần 10 trở đi, mẹ có thể làm một số xét nghiệm để sớm biết được giới tính của thai nhi. Ngoài ra, một số yếu tố hormone và hóa chất có thể ảnh hưởng đến giới tính của bé. Do đó, mẹ cần phối hợp tốt với bác sĩ sản khoa trong suốt thai kỳ để đảm bảo bé được phát triển khỏe mạnh.

Siêu âm là phương pháp chẩn đoán giới tính an toàn, chính xác và tiết kiệm chi phí nhất hiện nay. Mức độ chẩn đoán giới tính thai nhi chính xác hay không phụ thuộc rất lớn vào kinh nghiệm, trình độ chuyên môn của kỹ thuật viên và trang thiết bị. Vì vậy, bạn nên lựa chọn cơ sở y tế để siêu âm dựa trên hai yếu tố này.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec được các thai phụ tin tưởng, lựa chọn khi siêu âm. Đội ngũ y bác sĩ, kỹ thuật viên tại Vinmec đều được đào tạo chuyên sâu về siêu âm thai, chẩn đoán trước sinh, thực hiện các kỹ thuật can thiệp chẩn đoán trong y học bào thai, mang đến kết quả có tính chính xác cao. Hệ thống trang thiết bị siêu âm đều được nhập khẩu mới hoàn toàn, chất lượng cao, hình ảnh rõ nét, nhiều chức năng hiện đại, hỗ trợ việc chẩn đoán siêu âm chính xác hơn. Ngoài ra, Vinmec hoàn toàn có đủ nhân lực và vật lực tốt giúp thai phụ thực hiện chẩn đoán giới tính bằng những phương pháp hiện đại khác như: NIPT, xét nghiệm DNA thai nhi, chọc ối.

Nếu thai phụ có nhu cầu chẩn đoán giới tính thai nhi thì hãy đặt lịch trực tiếp tại website hoặc liên hệ đến hệ thống hotline để được tư vấn chi tiết.

Bài viết tham khảo nguồn: Whattoexpect.com; ncbi.nlm.nih.gov