Siêu âm thai đầu nhỏ mẹ có nên lo lắng không?

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Lý Thị Thanh Nhã - Khoa Sản Phụ Khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.

Mặc dù là tình trạng hiếm gặp nhưng một khi mắc phải tật đầu nhỏ sẽ làm ảnh hưởng đến sự phát triển sau này của trẻ. Siêu âm thai đầu nhỏ có thể được phát hiện trong những tháng cuối thai kỳ, thai phụ nên thực hiện siêu âm thai định kỳ để có hướng xử trí kịp thời.

Đường kính lưỡng đỉnh (BPD) hay còn gọi là chu vi đầu chính là phần đường kính cắt ngang hộp sọ của thai nhi, kéo dài từ trán ra sau gáy. Chỉ số đường kính lưỡng đỉnh giúp ước lượng cân nặng, sự phát triển và tuổi thai. Chỉ số này sẽ được bác sĩ đo khi thai nhi ở giai đoạn 13 - 20 tuần để có được kết quả chính xác nhất. Từ tuần thai thứ 26 trở đi thì chỉ số BPD có thể sai số đến 3 tuần.

Trong trường hợp thai nhi phát triển bình thường thì đường kính lưỡng đỉnh lúc sắp chào đời sẽ đạt khoảng 88 - 100mm và trung bình là 94mm. Nếu như đường kính lưỡng đỉnh to quá thì bác sĩ sẽ chỉ định thai phụ sinh mổ, nếu đường kính lưỡng đỉnh nhỏ thì có thể thai nhi chậm phát triển.

Bằng phương pháp siêu âm thai, các bác sĩ chuyên khoa Sản có thể đo được đường kính lưỡng đỉnh một cách chính xác để ước lượng tuổi thai, đánh giá sự phát triển của thai nhi và từ đó tính ngày dự sinh cho thai phụ.

Trong trường hợp chỉ số BPD khi siêu âm nhỏ hơn mức giới hạn tiêu chuẩn thì bác sĩ sẽ thông báo với mẹ kết quả siêu âm thai đầu nhỏ.

Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến kết quả siêu âm thai đầu nhỏ, trong đó có thể là:

• Thai nhi bị chấn thương đến não trong lúc mang thai/lúc sinh do thiếu máu-thiếu oxy, chấn thương...
• Dính khớp sọ: Nếu các xương sọ của thai dính lại quá sớm cũng có thể dẫn đến kết quả siêu âm thai đầu nhỏ.
• Thai bị suy dinh dưỡng nặng.
• Viêm nhiễm trong thai kỳ: Mẹ bị nhiễm toxoplasmosis, Campylobacter pylori, Rubella, Herpes, giang mai, cytomegalovirus, HIV và Zika...
• Phơi nhiễm với hóa chất độc hại: Các kim loại nặng như asen, thủy ngân, rượu, phóng xạ, khói thuốc lá....có thể khiến cơ thể thai phụ bị ảnh hưởng và là nguyên nhân khiến thai đầu nhỏ.
• Bất thường về di truyền: Nếu thai nhi mắc hội chứng Down thì sẽ có nguy cơ mắc tật đầu nhỏ.

Mặc dù không phải tất cả các kết quả siêu âm thai đầu nhỏ đều gây ảnh hưởng tiêu cực đến thai nhi, tuy nhiên, thai phụ cũng nên theo dõi định kỳ theo lịch của bác sĩ để có hướng xử trí kịp thời.

Siêu âm thai đầu nhỏ sẽ được đánh giá là nguy hiểm nếu như kích thước đường kính lưỡng đỉnh của thai dưới 2 độ lệch chuẩn, đây có thể dấu hiệu cho thấy thai nhi có nguy cơ gặp phải các các chứng đầu phẳng, tật đầu nhỏ, chậm phát triển hoặc không ổn định trong tử cung.

Thông thường, khi siêu âm thai đầu nhỏ, bác sĩ sẽ yêu cầu thai phụ tiến hành thêm một số xét nghiệm, kiểm tra sâu hơn, kết hợp cùng với việc theo dõi chỉ số BPD trong các tuần thai tiếp theo để có thể xác định nguyên nhân và tình trạng mà thai đang gặp phải.

Nếu thai nhi có các vấn đề bất thường về kích thước vòng đầu có thể gây ảnh hưởng đến sự phát triển của hệ thần kinh, bé có thể bị di chứng về thần kinh, chậm phát triển, đề kháng kém...sau sinh. Tuy nhiên, cũng có nhiều trường hợp siêu âm thai đầu nhỏ vẫn phát triển khỏe mạnh sau sinh. Do vậy, thay vì quá căng thẳng thì thai phụ hãy giữ cho tâm lý thoải mái và thực hiện ăn uống, nghỉ ngơi điều độ, hợp lý giúp thai kỳ khỏe mạnh.

Trong trường hợp siêu âm thai đầu nhỏ thì ngoài việc theo dõi thai kỳ sát sao, thai phụ cần lên kế hoạch ăn uống khoa học, đa dạng, nên bổ sung:

• Acid folic: Có nhiều trong các loại sữa, khoai tây, bông cải xanh, lòng đỏ trứng, ngũ cốc nguyên hạt, đây là dưỡng chất có vai trò quan trọng trong sản xuất tế bào, hình thành và phát triển nên hệ thần kinh của thai nhi.
• Cholin: Đây là dưỡng chất có khả năng duy trì chức năng tế bào não, thúc đẩy sự phát triển tế bào thần kinh của thai nhi. Bổ sung đầy đủ sẽ giúp hỗ trợ trẻ sau sinh phát triển trí não và có khả năng ghi nhớ tốt, cholin có nhiều trong các loại thực phẩm tươi sống như súp lơ, thịt gia cầm, gan, cá hồi, trứng,...
• DHA: DHA cần bổ sung trong suốt thai kỳ, đặc biệt là trong tam cá nguyệt thứ nhất, bổ sung đầy đủ sẽ giúp thai nhi phát triển tốt về thị giác, các tế bào thần kinh, từ đó tăng cường khả phát triển trí não, đồng thời hạn chế các dị tật não bẩm sinh có thể xảy ra.

Siêu âm thai đầu nhỏ có thể được phát hiện ở tuần thai thứ 12 hoặc 13, trong trường hợp nhận được kết quả này, mẹ hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ về nguyên nhân, tình trạng hiện tại của thai nhi để có kế hoạch chăm sóc phù hợp, thực hiện thăm khám thai đều đặn trong các tuần tiếp theo để theo dõi chính xác tình trạng sức khỏe của thai nhi, cũng như có biện pháp can thiệp kịp thời (nếu cần).

3 tháng giữa thai kỳ là thời kỳ phát triển mạnh của thai nhi. Thai phụ cần:

• Tầm soát dị tật thai nhi toàn diện bằng kỹ thuật siêu âm 4D vượt trội.
• Tầm soát tiểu đường thai kỳ, tránh gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm cho cả mẹ và bé.
• Kiểm soát cân nặng của mẹ hợp lý để đánh giá tình trạng sức khỏe của thai phụ và sự phát triển của thai nhi.
• Hiểu rõ dấu hiệu dọa sinh sớm (đặc biệt ở những người mang đa thai hoặc có tiền sử sảy thai, sinh non) để được điều trị giữ thai kịp thời.