Khi nào cần xác định nhóm máu?

Xét nghiệm máu để biết nhóm máu của người bệnh trước khi truyền máu. Xác định nhóm máu của mẹ để đánh giá nguy cơ không tương thích nhóm máu giữa mẹ và con.

Những trường hợp cần xác định nhóm máu

• Xét nghiệm máu để biết nhóm máu của người cho và người nhận trước khi truyền máu.
• Xét nghiệm máu để biết nhóm máu của người muốn đăng ký hiến tạng, mô, tủy xương. Xác định nhóm máu được thực hiện nhằm đánh giá độ tương thích giữa người hiến và người nhận.
• Xét nghiệm máu để biết nhóm máu nhằm mục đích xác định huyết thống.
• Xác định nhóm máu của phụ nữ muốn có con để đánh giá nguy cơ không tương thích các yếu tố có trong máu giữa mẹ và con.

Khi truyền máu từ người này sang người khác, cần làm xét nghiệm nhóm máu để biết nhóm máu của người cho cũng như người nhận, có thể xảy ra những phản ứng, nhẹ có thể bị sốt hoặc mẫn cảm với sự tán huyết nội mạch, nặng có thể gây sốc và có nguy cơ dẫn đến tử vong.

Xét nghiệm nhóm máu có thể tìm thấy kháng nguyên hệ ABO và hệ Rh. Đây là 2 hệ nhóm máu chính, phổ biến và quan trọng nhất.

3.1 Hệ nhóm máu ABO

Máu người được nhóm lại theo sự hiện diện có hoặc không có kháng nguyên A và B. Trong huyết thanh của một người thì thông thường không chứa kháng thể để phù hợp với các kháng nguyên trên bề mặt hồng cầu. Do đó, phân loại theo hệ nhóm máu ABO thì có các nhóm máu sau:

• Nhóm máu A: trên màng hồng cầu có chứa kháng nguyên A, không chứa kháng thể anti-A, có chứa kháng thể anti-B.
• Nhóm máu B: trên màng hồng cầu có chứa kháng nguyên B, không chứa kháng thể anti-B, có chứa kháng thể anti-A.
• Nhóm máu AB: trên màng hồng cầu có cả kháng nguyên A và B, không có hai kháng thể anti-A và anti-B.
• Nhóm máu O: trên màng hồng cầu không có cả kháng nguyên A lẫn B và có cả hai kháng thể anti-A và anti-B.

3.2 Hệ nhóm máu Rh

Việc có hoặc không kháng nguyên Rh trên bề mặt hồng cầu sẽ quyết định phân loại nhóm máu đó là Rh dương (+) hay Rh âm (-).

Ngoài 2 hệ nhóm máu ABO và Rh thì các nhà khoa học còn tìm thấy 9 mã gen khác nhau khi phân tích các mẫu máu, tuy nhiên, đa phần các hệ này không phổ biến, ít quan trọng và không ảnh hưởng đáng kể khi kiểm tra lâm sàng.

Nguyên tắc truyền máu là người nhận không có kháng thể kháng hồng cầu của người cho.

• Nhóm máu A có thể được truyền cho người có nhóm máu A, hoặc người có nhóm máu AB; và được nhận máu truyền từ người có nhóm máu O.
• Nhóm máu B có thể được truyền cho người có nhóm máu B, hoặc người có nhóm máu AB; và được nhận máu truyền từ người có nhóm máu O.
• Nhóm máu AB chỉ có thể được truyền cho người có nhóm máu AB; và được nhận tất cả các nhóm máu vì không có kháng thể phản ứng với máu truyền.
• Nhóm máu O có thể được truyền cho tất cả các nhóm máu khác; nhưng chỉ được nhận máu truyền từ người có nhóm máu O bởi vì không có kháng nguyên trên hồng cầu.

Trường hợp kháng thể ABO của người cho chống lại kháng nguyên nhận là rất hiếm khi xảy ra.

Sau tương thích ABO thì Rh là kháng nguyên quan trọng tiếp theo ảnh hưởng đến việc truyền máu.

Nhóm máu O thường được truyền trong các tình huống khẩn cấp, ví dụ các trường hợp mất máu nhanh và đe dọa đến tính mạng, cần phải truyền máu ngay lập tức. Khi sử dụng nhóm máu O thì các trường hợp phản ứng truyền máu là ít nhất.

Phụ nữ sinh con nên nhận nhóm máu O- và đàn ông thường nhận nhóm máu O+ khi truyền máu khẩn cấp, trước khi phản ứng chéo được thực hiện.

Nhóm máu ABO không được yêu cầu cho tự truyền máu. Tuy nhiên, tại hầu hết các bệnh viện, xét nghiệm nhóm máu ABO được thực hiện cho những bệnh nhân cần máu trong kho để tiếp tục được truyền khi cần.

Bên cạnh kháng nguyên A và B còn có nhiều loại kháng nguyên khác. Nếu sở hữu nhóm máu hiếm, có thể gặp một số khó khăn khi cần được truyền máu do khả năng không tương thích sẽ gây ra phản ứng truyền máu.

Chuyên viên y tế lấy máu bằng cách:

• Quấn một dải băng vải quanh tay để ngưng máu lưu thông;
• Sát trùng vị trí tiêm để lấy máu bằng cồn;
• Dùng tiêm kim vào tĩnh mạch để lấy máu, có thể tiêm nhiều hơn 1 lần nếu cần thiết;
• Gắn một cái ống để máu có thể chảy ra;
• Tháo dải băng vải quanh tay sau khi đã lấy đủ máu;
• Dùng miếng gạc hoặc bông y tế thoa lên vị trí vừa tiêm lấy máu;
• Dán băng cá nhân lên vị trí vừa tiêm lấy máu.

Bác sĩ hoặc y tá thu thập mẫu máu trong một ống nghiệm, lưu ý tránh tán huyết, dán nhãn trên ống máu trước khi đưa vào phòng xét nghiệm.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng là bệnh viện duy nhất tại thành phố Hải Phòng sở hữu máy định nhóm máu tự động hoàn toàn Wadiana rất hiện đại từ Tây Ban Nha, cho phép thực hiện kỹ thuật định nhóm máu hệ ABO/Rh (D) trên máy tự động.

Việc định nhóm máu bằng máy tự động này cho phép hạn chế tối đa các sai sót có thể có so với phương pháp thủ công. Bên cạnh đó, với đội ngũ bác sĩ trình độ chuyên môn: Bác sĩ Phạm Thị Thùy Nhung cùng kỹ thuật viên với quy trình xét nghiệm chặt chẽ, nghiêm ngặt, kỷ luật, tuân thủ quy định, giúp bảo đảm độ chính xác một cách tuyệt đối.