Điều trị và phục hồi chức năng ở trẻ bại não thể co cứng

Bại não thể co cứng chiếm khoảng 70 – 90% trong tổng số người bị bại não, biểu hiện dễ thấy ở nhóm này là các cơ co cứng, khó khăn khi cử động. Một số trường hợp nặng có thể gây liệt tứ chi, trong đó thân người và bốn chi đều bị liệt, đồng thời các cơ điều khiển mồm và lưỡi cũng bị liệt.

Bại não không có nghĩa là toàn bộ não bị tổn thương mà não chỉ bị tổn thương một phần và chủ yếu phần não bị tổn thương là phần não điều khiển ngôn ngữ và vận động. Mặc dù phần não bị tổn thương không có khả năng hồi phục lại hoàn toàn nhưng cũng không tiến triển xấu đi.

Các vấn đề do bại não thể co cứng gây ra như các cử động, tư thế và các vấn đề liên quan khác đến bại não có thể được cải thiện tốt hơn hoặc xấu đi tùy thuộc vào việc chúng ta lựa chọn phương pháp điều trị.

Điều trị bại não là vấn đề được nhiều bậc phụ huynh rất quan tâm và băn khoăn phương pháp nào là hiệu quả. Hiện nay, có rất nhiều phương pháp điều trị bại não như châm cứu bấm huyệt, diện chẩn, oxy cao áp, ghép tế bào gốc hay phục hồi chức năng... Tuy nhiên, đến nay, khoa học trên thế giới cho thấy phục hồi chức năng đang là phương pháp tốt và có hiệu quả cải thiện tốt đối với trẻ bị bại não.

Điều trị bại não không phải là điều trị trong 1 - 2 tháng mà điều trị bại não cần phải kết hợp nhiều phương pháp khác nhau. Điều trị bại não cần phối hợp giữa gia đình và bác sĩ điều trị, kết hợp giữa vật lý trị liệu và phục hồi chức năng vận động đối với trẻ chậm phát triển về vận động, trị liệu ngôn ngữ cho những trẻ chậm nói hay gặp khó khăn với ngữ âm; điều hòa cảm giác cho những trẻ bị rối loạn cảm giác; đào tạo kỹ năng cá nhân cho trẻ bại não để trẻ thích nghi với khuyết tật của bản thân và cải thiện khả năng tự phục vụ của mình.

2.1. Vật lý trị liệu

Đây là phương pháp phục hồi chức năng được thực hiện ngay sau khi chẩn đoán bại não thể co cứng, nhằm làm tăng kỹ năng vận động của trẻ như ngồi, đi, cải thiện cơ lực và phòng ngừa sự co cứng biến dạng cơ. Có thể sử dụng các dụng cụ như nẹp, máng hoặc bó bột để phòng ngừa co rút cơ và cải thiện chức năng của chân, tay.

Bên cạnh đó, việc áp dụng vật lý trị liệu phục hồi chức năng còn giúp khắc phục được những hoạt động ức chế khác thường ở bệnh nhi bại não. Trong quá trình tập luyện phục hồi cần chú ý tập đều đối xứng giữa hai bên vì đây là nền tảng đảm bảo cho sự thăng bằng của cơ thể cũng như nhận thức của trẻ.

Đối với trẻ thì cách điều trị bệnh bại não thể co cứng bằng phương pháp vật lý trị liệu được coi là cách hỗ trợ điều trị an toàn và hiệu quả nhất. Khi phát hiện trẻ bị bại não thể co cứng thì nên tập vật lý trị liệu cho trẻ càng sớm càng tốt vì sẽ tránh được các biến dạng co rút cơ, khớp đồng thời giúp trẻ có kỹ năng phát triển vận động qua đó các dây dẫn thần kinh được rung lên và nhận thức dần xuất hiện, giúp trẻ khắc phục tình trạng một cách tốt.

2.2. Phẫu thuật chỉnh hình

Đây là phương pháp để làm dài cơ bị bệnh trong trường hợp tình trạng co rút cơ quá nặng. Đối với trẻ có tình trạng bại não thể co cứng hai chi dưới nặng, cần phẫu thuật cắt bỏ chọn lọc một số nhánh thần kinh ở lưng chi phối hoạt động chi có thể làm giảm vĩnh viễn tình trạng co cứng cũng như cải thiện khả năng vận động như ngồi, đứng, đi. Phẫu thuật này thường tiến hành khi trẻ được 2- 6 tuổi.

2.3. Điều trị bại não bằng tế bào gốc

Tế bào gốc được tách chiết sau đó bơm lại vào máu và tủy sống Theo tuần hoàn của dịch não tủy, các tế bào gốc được chuyển lên não bộ và cư trú ở đó. Nó giúp tăng sinh mạch máu, chiết ra một số chất có tác dụng kháng viêm và kích thích những tế bào gốc thần kinh tại chỗ biệt hóa, tăng sinh. Đồng thời bản thân tế bào gốc này có thể biệt hóa thành tế bào thần kinh đệm giúp dẫn truyền thần kinh tốt hơn.

Nói cách khác, tế bào gốc được dùng để thay thế tế bào thương tổn, phát triển tế bào não mới và kích hoạt các tế bào bị hư tổn (nhưng chưa chết hẳn). Sau đó, bệnh nhân tiếp tục được kỹ thuật viên hướng dẫn tập phục hồi chức năng tại bệnh viện và tại nhà.

Phương pháp điều trị bại não bằng tế bào gốc an toàn với hầu hết bệnh nhân. Người bệnh càng điều trị sớm kết quả nhận được khả quan. Chỉ có một số ít trường hợp bị sốt nhẹ và đau, nhưng khi dùng thuốc đều kiểm soát được các tác dụng phụ này.

Và theo thống kê nhiều nghiên cứu trên thế giới cho thấy rằng, ứng dụng tế bào gốc để điều trị bại não khả năng thành công 60-70%, cải thiện rõ ràng nhất là khả năng vận động (thích ứng, hòa nhập với cộng đồng), sau đó là khả năng ngôn ngữ và nhận thức.

2.4. Giáo dục

Ngoài tập ra, cần chú ý thêm sự giao tiếp, tinh thần của trẻ bại não để trẻ phát triển kỹ năng giao tiếp xã hội. Đối với trẻ lớn, cần phải học cách độc lập trong sinh hoạt hằng ngày (chẳng hạn vệ sinh cá nhân). Tránh để trẻ phụ thuộc hoàn toàn vào người thân, nếu trẻ có thể tự làm.

Điều trị bại não bên cạnh các yếu tố kỹ thuật của y học còn đòi hỏi phải lâu dài, kiên trì, sự phối hợp của nhiều chuyên ngành nhi khoa, tâm lý học, ngôn ngữ học... và quan trọng nhất là bố mẹ, người thân phải kiên trì, giúp đỡ các con.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City đã áp dụng phương pháp tế bào gốc điều trị thành công nhiều ca bệnh bại não tưởng chừng đã hết hy vọng. Toàn bộ quy trình tách ghép tế bào gốc điều trị bại não tại Vinmec được thực hiện rất chặt chẽ, đảm bảo an toàn theo đúng tiêu chuẩn quốc tế. Các cuộc phẫu thuật đều do các chuyên gia, bác sĩ phụ trách cùng hệ thống máy móc, thiết bị y tế hiện đại.

Ngoài ra, Vinmec cũng xây dựng quy trình ghép chuẩn để có thể chia sẻ kinh nghiệm với các đồng nghiệp, tạo thêm nhiều cơ hội được chữa trị cho trẻ em bị bại não trên cả nước.

Xem thêm: Hướng dẫn chẩn đoán bại não