Béo phì ở người cao tuổi gây nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ Phan Đình Thủy Tiên - Bác sĩ Nội Tổng Quát - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang.

Chế độ dinh dưỡng quá dư thừa cùng lối sống ít vận động khiến bệnh béo phì xuất hiện ở mọi lứa tuổi và có xu hướng tăng cao bệnh béo phì ở người cao tuổi.

Khi tuổi tác tăng, chuyển hóa trao đổi chất trong cơ thể sẽ giảm, khả năng tiếp nhận năng lượng của người cao tuổi sẽ ít hơn so với khi còn trẻ, chính vì điều này, đã thúc đẩy nguy cơ gây nên bệnh béo phì ở người cao tuổi.

Tuổi càng cao, các cơ teo lại, dẫn đến năng lượng cần thiết duy trì hoạt động của cơ thể cũng sẽ giảm đi. Do đó, nếu cung cấp dư thừa năng lượng sẽ gây ra hiện tượng thừa cân và bệnh béo phì ở người cao tuổi.

Tốc độ chuyển hóa cơ bản trong cơ thể suy giảm, quá trình bài tiết các enzym tiêu hóa giảm gây thiếu hụt một số vi chất như vitamin B12 (một loại vitamin có tác dụng chuyển hóa mỡ thành năng lượng) làm cho người già có xu hướng dễ mắc bệnh béo phì ở người cao tuổi hơn.

Chế độ ăn của người cao tuổi thường nhiều đạm, giàu chất dinh dưỡng nhưng lại ít vận động, sử dụng nhiều sản phẩm làm đẹp như sữa ong chúa, nhau thai cừu cũng chính là nguyên nhân gây bệnh béo phì ở người cao tuổi.

Bệnh béo phì làm cơ thể mất cân đối, nặng nề, chậm chạp... Tác hại của thừa cân, béo phì là sức khỏe kém, năng suất lao động giảm và chất lượng cuộc sống không thoải mái.

• Bệnh xương khớp: Người bị bệnh béo phì dễ bị thoái hóa khớp, loãng xương, đau nhức triền miên do trọng lượng cơ thể gây áp lực lên xương khớp. Khớp gối, cột sống tổn thương sớm nhất. Người thừa cân béo phì dễ mắc bệnh gout.
• Bệnh lý tim mạch: Người bị bệnh béo phì thường đi kèm với bệnh rối loạn lipid máu hay thường gọi là bệnh mỡ trong máu hoặc cholesterol cao. Khi cholesterol cao gây xơ hóa lòng mạch máu, tăng huyết áp, đột quỵ, nhồi máu cơ tim. Mặt khác, ở người béo phì tim phải làm việc nhiều hơn để bơm máu đi nuôi cơ thể và lâu dài gây quá tải cho tim do đó ở người bị bệnh béo phì dễ mắc các bệnh về tim mạch. Hiện tại, tỷ lệ tử vong do bệnh tim mạch đang đứng đầu trong các nguyên nhân, trong đó rất nhiều trường hợp là biến chứng của bệnh béo phì.
• Bệnh tiểu đường: Bệnh béo phì có liên quan mật thiết với bệnh tiểu đường type 2 do gây đề kháng insulin ( hormon điều hòa đường huyết và đưa nhanh glucose vào tế bào để sử dụng) nên là nguyên nhân trực tiếp gây ra đái tháo đường type 2 ở người bị bệnh béo phì.

• Người bị bệnh béo phì dễ mắc các bệnh lý đường tiêu hóa: Do bệnh béo phì làm cho lượng mỡ dư bám vào các quai ruột gây táo bón, dễ sinh ra bệnh trĩ. Sự ứ đọng phân và các chất thải độc hại sinh ra trong quá trình chuyển hóa dễ sinh bệnh ung thư đại tràng. Lượng mỡ dư tích tụ ở gan gây bệnh gan nhiễm mỡ nếu không điều trị kịp thời có thể dẫn đến bệnh xơ gan... Rối loạn chuyển hóa mỡ sinh ra sỏi mật.
• Bệnh béo phì gây suy giảm trí nhớ: Trẻ thừa cân béo phì thường có chỉ số thông minh thấp hơn trẻ có cân nặng bình thường. Bệnh béo phì ở người cao tuổi có thể gây nên nguy cơ bị Alzheimer cao hơn so với người bình thường.
• Bệnh lý đường hô hấp: Hoạt động của cơ hoành, khí phế quản của người bị bệnh béo phì thường hạn chế do “mỡ bám”, người bị bệnh béo phì thường bị rối loạn nhịp thở, ngáy, ngừng thở khi ngủ, béo phì càng nặng rối loạn nhịp thở càng nhiều.
• Giảm tuổi thọ: Các nghiên cứu khoa học gần đây đã chứng minh, bệnh béo phì làm giảm 6 - 8 năm tuổi thọ
• Rối loạn nội tiết do bị bệnh béo phì: Phụ nữ bị bệnh béo phì thường bị rối loạn kinh nguyệt, buồng trứng đa nang, khó có thai, nguy cơ vô sinh cao. Nếu có thai nguy cơ đẻ khó, con dễ bị rối loạn chuyển hóa. Nam giới bị bệnh béo phì thường yếu sinh lý, nguy cơ vô sinh.
• Bệnh béo phì và nguy cơ ung thư: Một số nghiên cứu cho thấy sự liên quan giữa bệnh béo phì và ung thư như: thực quản, ung thư trực tràng, ung thư vú, ung thư tử cung, ung thư gan mật và ung thư tuyến tiền liệt.

Đối với người cao tuổi, các tình trạng bệnh lý tim mạch, cơ khớp là khá phổ biến, nên trước khi tập luyện cần kiểm tra tổng quát sức khỏe, tham khảo thêm ý kiến của các bác sĩ, chuyên gia về hoạt động thể lực để được tư vấn tập luyện phù hợp nhất với từng người cao tuổi bị bệnh béo phì.

Với người cao tuổi có suy giảm chức năng ở các mức độ khác nhau, hoạt động thể lực có thể đơn thuần chỉ cần những thay đổi tư thế trong sinh hoạt hay những vận động đi lại di chuyển chậm rãi, nhẹ nhàng với gậy hoặc nạng cũng đã có ý nghĩa.

Bên cạnh đó, người cao tuổi nên theo dõi chỉ số BMI thường xuyên hằng tháng, nếu không tăng cân hoặc có giảm cân chút ít trong vài tuần đầu thì xem như đã thành công, hãy tiếp tục điều chỉnh cho đến khi BMI trở về mức lý tưởng (20-22).

Mỗi phương pháp đều có thể đem lại những kết quả khác nhau đối với mỗi bệnh nhân bị mắc bệnh béo phì ở người cao tuổi. Đa phần còn phụ thuộc vào tình trạng bệnh và cơ địa mỗi người. Do đó cách tốt nhất là bạn nên đến các cơ sở y tế để được khám và điều trị theo đúng phác đồ điều trị của bác sĩ.

Với nhiều tác hại của thừa cân, béo phì, người cao tuổi nên khám sức khỏe tổng quát định kỳ 6 tháng 1 lần để phát hiện và điều trị bệnh sớm. Cần hạn chế các yếu tố liên quan đến ảnh hưởng đến bệnh béo phì như đã nêu ở trên.