Bệnh rubella có lây không và lây qua đường nào?

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Thạc sĩ, Bác sĩ Đoàn Ngọc Quỳnh - Bác sĩ Nhi - Trung tâm Nhi - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City.

Rubella (bệnh sởi Đức) là một bệnh truyền nhiễm do virus gây ra. Bệnh có thể nhẹ và tự khỏi nhưng ở phụ nữ mang thai lại vô cùng nguy hiểm vì khả năng gây dị tật cho thai nhi. Tìm hiểu về Rubella và cách đề phòng là việc làm cần thiết để bảo vệ sức khỏe cho cả mẹ và con.

Rubella là tên gọi có nguồn gốc xuất phát từ tiếng Latinh, nghĩa là “nốt đỏ nhỏ”. Tác nhân gây bệnh là virus RNA, thuộc nhóm Togavirus. Đây là một bệnh sốt phát ban lành tính, lây nhiễm không nguy cấp nhưng lại khá nghiêm trọng vì nếu phụ nữ mang thai giai đoạn tam cá nguyệt thứ nhất, Rubella có khả năng gây ra các dị tật bẩm sinh cho thai nhi.

Ổ chứa virus gây bệnh Rubella duy nhất là ở người. Chính vì thế, người đang mắc bệnh là nguồn truyền nhiễm duy nhất. Virus Rubella có trong mũi và cổ họng của người bị nhiễm bệnh. Trẻ mắc hội chứng Rubella bẩm sinh sẽ đào thải nhiều virus trong dịch tiết hầu họng, trong nước tiểu và đó cũng là nguồn truyền nhiễm cho người tiếp xúc. Nếu có phơi nhiễm trực tiếp với chất nhầy từ mũi, cổ họng, cơn ho, hắt hơi của người bệnh hay các sản phẩm bài tiết khác (nước tiểu) có thể bị lây bệnh. Người bị nhiễm bệnh Rubella thường dễ lây bệnh cho người khác từ 7 ngày trước cho đến 7 ngày sau khi khởi phát ban đỏ. Nói cách khác, ngay từ khi chưa phát ban, một người nhiễm Rubella đã tiềm ẩn nguy cơ lây bệnh cho người khác.

Mọi cá nhân đều có thể là đối tượng bị cảm nhiễm. Bất cứ ai chưa từng bị Rubella hoặc chưa bao giờ tiêm phòng Rubella đều có thể mắc bệnh. Khả năng nhạy cảm đối với người trưởng thành khoảng từ 6 đến 11 %. Trẻ em dưới 12 tháng tuổi có nguy cơ cao hơn vì chúng chưa được tiêm vắc-xin tạo miễn dịch chủ động, trong khi trẻ sơ sinh được bảo vệ cho đến khi khoảng 6 đến 9 tháng tuổi nhờ vào nguồn kháng thể của mẹ thông qua sữa mẹ. Thời gian được an toàn này còn tùy thuộc vào nồng độ kháng thể mẹ sẵn có.

Rubella thường có biểu hiện chính là sốt, phát ban và nổi hạch. Phát ban là dấu hiệu khiến người ta để ý tới. Ban khởi đầu xuất hiện từ đầu, mặt, rồi mọc khắp toàn thân, thường không tuần tự như sởi. Ban có hình dạng tròn hay bầu dục, đường kính khoảng 1 – 2 mm, các nốt có thể hợp thành từng mảng hay đứng riêng lẻ. Trong vòng 24 giờ, ban mọc khắp người. Tuy nhiên, các triệu chứng kéo dài 3 – 4 ngày rồi tự hết hoàn toàn.

Trẻ bị Rubella do mẹ nhiễm Rubella sẽ có triệu chứng nặng nề hơn, gọi là hội chứng Rubella bẩm sinh. Hội chứng này bao gồm trẻ chậm tăng trưởng, xuất huyết giảm tiểu cầu, thiếu máu, bệnh tim bẩm sinh, khiếm thị, khiếm thính, viêm xương, viêm não, chậm phát triển tâm thần. Thống kê cho thấy, 20% trẻ nhiễm Rubella bẩm sinh sẽ có nguy cơ tử vong.

Bệnh Rubella mắc phải là một bệnh nhẹ tự giới hạn và đôi khi không cần điều trị gì. Người bệnh chỉ cần nghỉ ngơi, uống nhiều nước và chất dinh dưỡng, bổ sung vitamin. Có thể dùng thêm thuốc hạ sốt, giảm đau nếu cần. Tuy nhiên, hội chứng Rubella bẩm sinh lại không có thuốc điều trị đặc hiệu gì.

Không có cách phòng ngừa Rubella ngoài cách tiêm chủng tạo miễn dịch chủ động, đặc biệt là cho phụ nữ tuổi sinh đẻ và trẻ em trong lứa tuổi đến trường. Tuy vậy, vắc-xin Rubella không bao giờ được dùng cho phụ nữ có thai hoặc những người có thể có thai trong vòng 1-3 tháng tới (khi tiêm phòng, phải sử dụng các biện pháp tránh thai hiệu quả trong 3 tháng liên tục, gồm 1 tháng trước khi chủng và 2 tháng sau đó).

Tóm lại, Rubella là mối lo ngại của cộng đồng và cũng như là của phụ nữ mang thai. Virus rất dễ lây truyền qua tiếp xúc và gây hậu quả nghiêm trọng. Vì vậy, cần chủ động phòng ngừa Rubella bằng cách tiêm phòng vacxin phù hợp từng đối tượng, lứa tuổi để chủ động phòng ngừa bệnh tật.