Xạ trị di căn não

Bài viết được viết bởi ThS.BS Đoàn Trung Hiệp - Trưởng khoa Xạ trị, Kỹ thuật viên Chu Văn Dũng và Kỹ thuật viên Nguyễn Trung Hiếu - Trung tâm Xạ trị - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City.

Di căn não là khi các tế bào ác tính hoặc ung thư đã lan rộng từ một bộ phận khác của cơ thể lên não. Khoảng 170,000 người được chẩn đoán với não di căn vào năm 2012 và ung thư di căn não trở nên là ung thư phổ biến hơn các khối u nguyên phát, chẳng hạn như khối u não nguyên phát (62,000 trường hợp), lymphoma (Hạch) (79,000) hoặc ung thư trực tràng (103,000). Khi một người có u não thường là do ung thư di căn từ các bộ phận khác của cơ thể lên trên não. Các loại ung thư phổ biến nhất mà di căn đến não là ung thư phổi, ung thư vú và ung thư hắc tố.

Tuy nhiên, bất kỳ bệnh ung thư nào cũng có thể di căn đến não. Điều trị ung thư đã phát triển hơn trong những năm gần đây, cho phép nhiều bệnh nhân kéo dài thời gian sống thêm và cải thiện chất lượng cuộc sống. Thật không may, di căn não vẫn còn xảy ra ở nhiều bệnh nhân có thể một vài tháng tháng hoặc thậm chí nhiều năm sau liệu trình điều trị ban đầu của họ kết thúc. Có nhiều lựa chọn điều trị cho bệnh nhân di căn não.

Đôi khi bạn không có triệu chứng rõ ràng hoặc dấu hiệu cho thấy ung thư di căn đến não. Thay vào đó, bạn có thể phát hiện ra khi đến để khám hoặc theo dõi định kỳ và bệnh được phát hiện khi chụp hình ảnh cắt lớp.

Các triệu chứng phổ biến có thể bao gồm đau đầu, chóng mặt, buồn nôn, mờ mắt hoặc hoa mắt, mất trí nhớ hoặc thay đổi tính cách, hay thay đổi giọng nói.

Đôi khi thay đổi chức năng thần kinh có thể dẫn đến tê hoặc một phần của cơ thể của bạn bị yếu đi; sự mất cân bằng cũng có thể xảy ra.

Nếu bạn bắt đầu có những triệu chứng này, hãy gọi bác sĩ của bạn. Những triệu chứng này cũng có thể cho thấy các vấn đề về sức khỏe khác mà bạn cần được chăm sóc y tế.

Điều trị di căn não có thể kiểm soát các triệu chứng và cải thiện chất lượng sống. Trong một số trường hợp các phương pháp điều trị cũng có thể giúp bạn sống lâu hơn với bệnh ung thư của bạn, có 3 phương pháp chính:

Điều trị bằng các chùm tia bức xạ còn được gọi là xạ trị, là phương pháp điều trị hiệu quả đối với ung thư não di căn não. Không giống như hóa trị, độ hiệu quả của xạ trị không bị giới hạn bởi các hàng rào máu não và có thể thâm nhập vào trong não để tiêu diệt tế bào ung thư. Đối với di căn não, bức xạ có thể cải thiện chất lượng cuộc sống tốt hơn, sống lâu hơn.

Đôi khi, phẫu thuật có thể quản lý các triệu chứng như giảm áp lực trong não. Phẫu thuật cũng giúp các bác sĩ xác nhận rằng các khối u trong não có phải là di căn não thực sự hay không. Phẫu thuật thường được xem là phương pháp điều trị nếu bạn có duy nhất một khối di căn.

Có nghĩa là "điều trị bằng thuốc hóa chất ", hóa trị là thuốc được sử dụng để tiêu diệt các tế bào ung thư. Theo truyền thống, hóa trị có vai trò hạn chế trong điều trị di căn não do hàng rào máu não, trong đó nó hạn chế thuốc có thể đi từ máu vào não. Hàng rào bảo vệ này ngăn cản nhiều loại thuốc hóa trị liệu xâm nhập vào não. Tuy nhiên, những loại thuốc mới có thể đi qua hàng rào máu não này để giúp kiểm soát sự di căn não.

Trong hầu hết các trường hợp, bệnh nhân có di căn sẽ không được "chữa khỏi" bệnh ung thư của họ. Tuy nhiên, phương pháp điều trị hiện đại bao gồm xạ trị cho phép bác sĩ kiểm soát việc di căn não, tạo điều kiện cho nhiều bệnh nhân bị ung thư đã lan rộng kéo dài thời gian sống thêm từ vài tháng tới vài năm đối với căn bệnh ung thư của họ.

Thời gian sống sẽ phụ thuộc vào nguồn gốc ung thư nguyên phát, một nơi nào đó nó di căn đến và mức độ đáp ứng với cách điều trị hơn là trên số lượng thực tế di căn não. Quan trọng hơn nữa là kiểm soát như thế nào đối với ung thư bên ngoài của não.

Cùng tìm hiểu rõ hơn về phương pháp Xạ trị cho di căn não:

Xạ trị là sử dụng các chùm tia bức xạ để điều trị ung thư và các bệnh khác một cách an toàn và hiệu quả. Các chùm bức xạ thường tạo ra từ một máy xạ trị gọi là máy gia tốc tuyến tính, hay “Linac” (được chiếu từ bên ngoài bệnh nhân nên thường được gọi là xạ trị chiếu ngoài). Xạ trị không xâm lấn hay không gây đau đớn và điều trị chỉ kéo dài trong vài phút.

Trong hầu hết các trường hợp, chùm tia được tạo ra từ tia-X năng lượng cao bởi máy máy gia tốc tuyến tính, nhưng đôi khi có thể sử dụng các phương pháp đặc biệt như GammaKnife.

Trước khi bắt đầu điều trị, bạn sẽ được hẹn một lịch với bác sĩ xạ trị để lên kế hoạch điều trị. Bạn sẽ được chụp CT mô phỏng và được cố định vị trí trên các dụng cụ cố định đặc biệt để giữ tư thế bạn cố định trong suốt quá trình điều trị.

Thông thường, toàn bộ não được lập kế hoạch điều trị khi có di căn não, kế hoạch điều trị của bạn bắt đầu hàng ngày từ thứ 2 đến 6 mỗi tuần và trong khoảng 2 -3 tuần điều trị.

Trong một số trường hợp, bác sĩ sẽ chỉ định xạ trị một buổi duy nhất với liều cao hay còn gọi là xạ phẫu (SRS). Với phương pháp xạ phẫu các bác sĩ sẽ tập trung vào một thể tích điều trị nhỏ. Đôi khi kết hợp cả phương pháp xạ phẫu với xạ trị toàn não có thể tăng hiệu quả điều trị.

Kết hợp các chùm tia bức xạ cho phép bác sĩ phân phát liều xạ đến vị trí khối u chính xác hơn trong khi giảm được liều cho các cơ quan làn nguy cấp liền kề, như mắt hoặc mô não bình thường.

Mệt mỏi là tác dụng phụ thường gặp nhất. Cảm giác mệt mỏi thường bắt đầu sau tuần nhất kéo dài đến cuối đợt điều trị.

Xạ trị toàn não có thể gây kích ứng vùng da đầu và thính giác có thể bị ảnh hưởng. Xạ trị có thể gây ra rụng tóc, vùng mà các tia bức xạ chiếu trực tiếp vào. Tóc có thể mọc trở lại, nhưng việc mọc tóc có thể khác hơn so với trước điều trị.

Tia xạ có thể gây ra mất trí nhớ trong khoảng thời gian ngắn, nhưng hiếm khi có xảy ra tổn thương thần kinh nguy hiểm.

Nếu bạn thấy ngứa vùng da hoặc phát ban, liên hệ với bác sĩ của bạn ngay lập tức. Đối với các khối u não, triệu chứng này có thể là một dấu hiệu của một phản ứng dị ứng nếu bạn đang dùng thuốc chống động kinh. Hãy hỏi bác sĩ xạ trị của bạn về những mong muốn và những nguy cơ cũng như lợi ích của mỗi lần điều trị. Các tác dụng phụ khác nhau đối với mỗi người. Các bác sĩ chuyên khoa và điều dưỡng sẽ theo dõi chặt chẽ trong quá trình điều trị.

Bạn có thể được kê đơn một loại thuốc có chứa steroid để làm giảm bớt hoặc ngăn ngừa các triệu chứng. các thuốc này có thể được kê trước khi bạn bắt đầu điều trị hoặc là một số thuốc khác sẽ giúp bạn trong quá trình điều trị.

Tham khảo ý kiến của bác sĩ xạ trị, điều dưỡng về bất kỳ các vấn đề nào mà bạn đang gặp phải hay đang lo lắng về điều trị. Bạn sẽ nhận được những sự hỗ trợ tốt nhất để giúp cho bạn cảm thấy yên tâm và thoải mái nhất có thể trong quá trình điều trị.

Bạn nên cố gắng nghỉ ngơi nhiều nhất có thể. Người bệnh cần được sự hỗ trợ và động viên của gia đình và bạn bè nhiều hơn. Bạn có thể hỏi ý kiến tư vấn bác sĩ hoặc điều dưỡng của bạn về bất kỳ điều gì bạn chưa rõ và muốn hỗ trợ.

Điều quan trọng là tuân thủ y lệnh của bác sĩ. Bạn hãy hỏi những câu hỏi giúp bạn hiểu hơn về những vấn đề trong điều trị để giúp bạn có thông tin và phối hợp tốt trong điều trị. Nếu bạn có lái xe thì hãy tham khảo lời khuyên của bác sĩ và nhờ sự trợ giúp của gia đình khi bạn muốn di chuyển.

Bạn hãy tham khảo ý kiến với bác sĩ về bất kỳ loại thuốc hay vitamin bạn đang dùng để đảm bảo rằng việc sử dụng các thuốc này là an toàn trong quá trình xạ trị. Có chế độ ăn uống hợp lý. Các bác sĩ, điều dưỡng hoặc chuyên gia dinh dưỡng có thể gợi ý cho bạn các thực phẩm dinh dưỡng phù hợp nếu khẩu vị của bạn thay đổi.

Chăm sóc đặc biệt ở vùng da bị phơi nhiễm với tia xạ. Tránh sử dụng các loại chườm nóng hay lạnh để chườm vùng da bị tổn thương, và chỉ sử dụng loại kem dưỡng ẩm và thuốc mỡ sau khi tham khảo với bác sĩ hoặc điều dưỡng của bạn.