Thuốc điều trị ung thư phổi Afatinib: Những điều cần biết

Afatinib là thuốc điều trị ung thư phổi. Đây là một loại thuốc chuyên biệt, cách dùng và liều lượng cũng như nguy cơ mắc phải các tác dụng phụ cần được thông tin rõ ràng với bệnh nhân hay người chăm sóc. Chính vì thế, nắm vững những thông tin dưới đây sẽ giúp cho việc điều trị trở nên thuận lợi và hiệu quả hơn.

Afatinib là một loại thuốc được sử dụng để điều trị ung thư phổi.

Phân loại ung thư phổi có chỉ định điều trị với afatinib là ung thư phổi không phải tế bào nhỏ di căn có đột biến gen EGFR xác định (thay thế exon 19 với exon 21).

Chỉ định điều trị của afatinib đối với bệnh lý ung thư phổi này đã được Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Thuốc Hoa Kỳ (FDA) chấp thuận.

Afatinib không phải là một loại thuốc hóa trị đơn thuần mà là một trong những loại thuốc có cơ chế gọi là "liệu pháp nhắm mục tiêu". Đây là kết quả của nhiều năm nghiên cứu nhằm tìm hiểu sự khác biệt giữa tế bào ung thư và tế bào bình thường, nhằm đạt hiệu quả điều trị chuyên biệt cao hơn và hạn chế tác dụng phụ.

Theo đó, afatinib được điều chế để ngăn chặn sự phát triển của tế bào khối u theo nhiều cách. Khi uống vào cơ thể, thuốc sẽ chặn các vị trí kích hoạt (được gọi là tyrosine kinase) của một số protein trong tế bào ung thư. Những protein này có khả năng kích thích sự phát triển ung thư cao nhất khi khối u chứa đột biến gen EGFR. Bằng cách ngăn chặn các mục tiêu này, kích thước khối ung thư sẽ thu nhỏ lại.

Afatinib được bào chế dưới dạng một viên thuốc dùng để uống qua đường miệng. Nuốt cả viên afatinib với ít nhất 250 ml nước mà không được nghiền nát hoặc hòa tan viên nén sẽ làm giảm tác dụng của thuốc.

Khi dùng afatinib, cần uống lúc bụng đói ít nhất 1 giờ trước hoặc 2 giờ sau bữa ăn với liều lượng chính xác theo chỉ định. Liều dùng này đã được bác sĩ chuyên khoa ung bướu thăm khám và quyết định phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm thể trạng chung hoặc các vấn đề sức khỏe khác cũng như loại ung thư mà bạn mắc phải và mức độ xâm lấn. Đồng thời, bác sĩ cũng sẽ xác định chính xác liều lượng mỗi lần dùng thuốc trong toàn bộ phác đồ điều trị với afatinib của bạn.

Nếu bạn quên mất một liều và liều tiếp theo của bạn là dưới 12 giờ thì hãy dùng liều tiếp theo vào thời điểm như bình thường trong ngày thay vì uống thêm một liều nữa. Trong trường hợp liều tiếp theo của bạn là từ 12 giờ trở lên, hãy uống liều đã quên ngay khi nhớ ra và liều tiếp theo sẽ được uống vào thời điểm bình thường. Không bao giờ tự ý dùng nhiều hơn 1 liều afatinib trong cùng một lúc. Như vậy là quá liều và cần phải khai báo với bác sĩ ngay lập tức.

Tương tự các loại thuốc khác, afatinib cần được bảo quản ở nhiệt độ phòng trong chai như nhà sản xuất cung cấp nhằm bảo vệ khỏi độ ẩm, nhiệt độ và ánh sáng trực tiếp. Đồng thời, để thuốc tránh xa tầm tay trẻ em và vật nuôi.

Trong trường hợp chai thuốc afatinid đã hết hạn sử dụng hoặc không cần sử dụng tiếp tục, cần tiêu hủy đúng nguyên tắc hay giao nộp lại cho các nhân viên y tế có thẩm quyền.

Các tác dụng phụ của afatinib với mức độ phổ biến, xảy ra trên 30% các bệnh nhân đang dùng thuốc, có thể gặp phải được liệt kê sau đây:

• Tiêu chảy
• Mụn trứng cá
• Loét niêm mạc má, miệng
• Khô miệng
• Nhiễm trùng móng tay do nấm hay vi khuẩn

Kế tiếp là những tác dụng phụ ít phổ biến hơn, xảy ra ở 10 đến 29% các bệnh nhân dùng afatinib:

• Giảm cảm giác thèm ăn
• Ngứa da
• Giảm cân
• Chảy máu mũi
• Viêm bàng quang do nhiễm trùng bàng quang
• Viêm môi
• Sốt
• Hạ kali máu
• Viêm kết mạc mắt
• Viêm mũi gây chảy nước mũi
• Men gan cao

Cuối cùng, không phải tất cả các tác dụng phụ khi dùng thuốc afatinib đều được liệt kê. Chính vì vậy, cần cho bác sĩ biết khi xuất hiện bất kỳ triệu chứng bất thường nào cũng như thăm khám ngay nếu bạn có các dấu hiệu:

• Sốt từ trên 38°C
• Sốt kèm ớn lạnh
• Khó thở
• Ho nhiều
• Đau ngực
• Hồi hộp, đánh trống ngực

Ngoài ra, ngay cả các tác dụng phụ thường gặp nếu xảy ra với mức độ nặng bạn cũng cần nhập viện để được can thiệp y tế:

• Tiêu chảy nhiều lần (từ trên 4 đến 6 lần trong khoảng thời gian 24 giờ)
• Buồn nôn khiến bạn hoàn toàn không thể ăn uống được và không thuyên giảm với thuốc chống nôn thông thường
• Nôn nhiều lần, từ trên 4 đến 5 lần trong 24 giờ
• Không thể ăn uống trong 24 giờ hoặc có dấu hiệu mất nước như mệt mỏi, khát nước, khô miệng, sạm da, giảm lượng nước tiểu hoặc chóng mặt, tụt huyết áp
• Da hoặc củng mạc mắt chuyển sang màu vàng
• Nước tiểu sẫm màu hoặc có màu nâu như nước trà
• Đau bụng bên phải dạ dày
• Chảy máu hoặc hay có các mảng bầm tím tự phát trên da
• Đau hoặc rát khi đi tiểu
• Viêm mắt với biểu hiện chảy nước mắt, đỏ, đau, mờ mắt và nhạy cảm với ánh sáng
• Suy kiệt nặng, không thể tự thực hiện các hoạt động chăm sóc bản thân
• Sưng phù mắt cá chân, bàn chân hoặc cả chân
• Tăng cân đột ngột

• Trước khi bắt đầu điều trị bằng afatinib, bạn cần cho bác sĩ biết bất kỳ loại thuốc nào khác mà bạn đang dùng, bao gồm thuốc kê đơn, không kê đơn, vitamin, thuốc thảo dược,... Trong khi dùng afatinib, không được tiêm chủng hay dùng thuốc mà không có sự chấp thuận của bác sĩ.
• Nên uống afatinib với một ly nước đầy. Rửa tay thường xuyên và sau khi uống mỗi liều afatinib.
• Để giảm buồn nôn, hãy dùng thuốc chống buồn nôn. Đồng thời, chia lượng thức ăn trong ngày thành các bữa ăn nhỏ với thực phẩm dễ tiêu hóa.
• Hạn chế tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời vì trong khi uống afatinib, làn da của bạn trở nên rất nhạy cảm, dễ bị vết nắng, phát ban hoặc xuất hiện mụn trứng cá. Nếu cần đi ra ngoài trời khi nắng gắt, bạn cần sử dụng kem chống nắng và đội mũ, quần áo che kín da càng nhiều càng tốt.

• Bạn có thể có nguy cơ cao bị nhiễm trùng trong thời gian điều trị với afatinib. Vì vậy, hãy cố gắng tránh đám đông hoặc người bị cảm lạnh, sốt hoặc bất kỳ dấu hiệu nhiễm trùng nào khác.
• Để giúp điều trị và ngăn ngừa loét miệng khi dùng afatinib, hãy sử dụng bàn chải đánh răng mềm và súc miệng ba lần một ngày với 1 muỗng cà phê baking soda pha với 250 ml nước chín.
• Tránh tiếp xúc với các môn thể thao hoặc hoạt động mạnh có thể gây thương tích.
• Cần cho bác sĩ biết nếu bạn đang mang thai hoặc có thể mang thai trước khi bắt đầu điều trị với afatinib vì thuốc là chống chỉ định cho phụ nữ đang mang thai do ẩn chứa các mối nguy hiểm tiềm ẩn cho thai nhi. Đồng thời, đối với cả nam và nữ, cần tích cực tránh thai với các biện pháp cơ học như dùng bao cao su trong suốt quá trình trị liệu và trong ít nhất 2 tuần sau khi điều trị hoàn tất. Hãy tham vấn với bác sĩ khi nào bạn có thể chủ động mang thai một cách an toàn.
• Tuyệt đối không cho con bú trong khi dùng afatinib vì thuốc có thể đi vào sữa mẹ và nguy hại cho trẻ sơ sinh hay trẻ nhỏ.

Tóm lại, afatinib là một loại thuốc điều trị ung thư phổi không phải tế bào nhỏ với cơ chế nhắm trúng đích. Cơ chế này giúp hiệu quả điều trị của thuốc đạt được cao hơn, hoạt động an toàn hơn dù vẫn còn một số tác dụng phụ nhất định. Nắm rõ các hướng dẫn sử dụng trên đây khi dùng afatinib sẽ giúp bạn có được lợi ích từ thuốc tốt nhất.